ලංකාවේ පාරාවෝ ආයේ වීදි බැහැලා. එක එක ජාතියේ නම් වලින් එක එක ඒවා ගේනවා. මේ දවස්වල ආර්ථික අර්බුදය එක්ක අපි ගොඩ දෙනෙක් හෙම්බත් වෙලා නන්නත්තාර වෙලා ඉන්න නිසා මේ වගේ වංචාවකට අහු වෙන්න තියෙන ඉඩකඩ වැඩියි.
මේ දවස්වල ගොඩ දෙනෙක් අහුවෙන එකක් තමා මේ PONZI SCHEMES. මොකක්ද මේ Ponzi scheme එකක් කියන්නේ? මේ නම හැදුනේ Charles Ponzi නිසා. එයා තමා මේක මුලින්ම 1919-1920දී පටන් ගත්තේ. මේ Ponzi scheme වලට තව අපි කියනවා
Robbing Peter to pay Paul කියලා. (රොබින් ගෙන් හොරකම් කරලා පීටර් ට ගෙවනවා)
මේ Ponzi schemes ජාති දෙකක් තියෙනවා
- තැන්පත්කරුවගේ ආයෝජන වලින්ම තැන්පත්කරුට ප්රතිලාභයක් ගෙවනවා
- පසුව පැමිණෙන තැන්පත්කරුවන්ගේ ආයෝජන වලින් මුලින් ඉන්න තැන්පත්කරුවන්ට ප්රතිලාභ ගෙවනවා
අපි මුලටම බලමු පලවෙනි ජාතිය ගැන
හිතන්න ඔයාගේ අතේ රුපියල් ලක්ෂයක් තියෙනවා ආයෝජනය කරන්න. දැන් ඔයා බලනවා මොනවද තියෙන විකල්ප අවස්ථා කියලා. අපි හිතමු අපිට තියෙන ඔප්ෂන්ස් මේ ටික කියලා
- වාණිජ බැංකුවක fixed deposit එකක් දැම්මොත් අපි හිතමු 20%ක් හම්බවෙනවා කියලා
- Treasury Bills (භාණ්ඩාගාර බිල්පත්) ගත්තොත් 15% හම්බවෙනවා කියල හිතමු
- රවීන් ගේ බැංකුවේ දැම්මොත් 12% ලැබෙනවා කියනවා
- සුරන් ගේ බැංකුවේ දැම්මොත් 45%ක් ලැබෙනවා කියනවා
එතකොට අපි කොහොමද මෙතන තාර්කිකව හිතන්නේ.
අපි Treasury Bills වලට කියන්නේ Risk free ඉන්වෙස්ට්මෙන්ට් කියලා. ඒ කියන්නේ කිසිම අවධානමක් නෑ Treasury Billsවල ආයෝජනය කරන එක. මොකද රජයෙන් වගකීම ගන්නවා ප්රතිලාභ ගෙවන්න. ඔලුවේ තියා ගන්න වටිනම පොයින්ට් එක තමා අපි ගන්න යන Risk එක (අවධානම). මොකද Return (ප්රතිලාභය) තීරණය වෙන්නේ අපි ගන්න risk එක මත. මේ දෙක අතර තියෙන්නේ අනුලෝම සම්බන්ධයක්. අපි ගන්න risk එක අඩු නම් අපිට අඩු return එකක් ලැබෙන්නේ. සල්ලි ආයෝජනය කරලා වැඩි risk එකක් අපි ගන්නවා නම් අපි වැඩිපුර return එකක් බලාපොරොත්තු වෙනවා
දැන් ඉතින් ඔයා වැඩි අවධානමක් ගන්න කැමති නැත්නම් ඔයාට පුළුවන් Treasury Billsවල ආයෝජනය කරන්න. අපිට කලින් කතා කරපු ඔප්ෂන්ස් වලින් වාණිජ බැංකුවක fixed deposit එකක් දැම්මොත් 20%ක් ලැබෙනවා. Treasury Billsවලට සාපේක්ෂව ඔයා මේවා වාණිජ බැංකුවක තැන්පත් කරන එකෙන් risk එකක් ගන්න නිසා ඔයාට Premium එකක් ලැබෙනවා වැඩිපුර 5%. මෙතන තියෙන ඔප්ෂන්ස් වලින් වැඩක් නැතිම වෙන්නේ රවීන්ගේ බැංකුව. ඔයා Risk එකක් අරන් රවීන්ගේ බැංකුවේ සල්ලි දැම්මොත් ඔයාට ලැබෙන්නේ 12%. මේක කිසිම තේරුමක් නෑ Risk එකක් ගන්නේ නැතුව Treasury Billsවලින් 15% ලැබෙනවා නම් ඇයි අපි Risk එකක් අරන් 12% බලාපොරොත්තු වෙන්නේ.
අපේ ඊළඟ ඔප්ෂන් එක. සුරන්ගේ බැංකුව. එයා කියනවා 45% දෙන්නම් කියල. එතකොට ඔයාගේ ඔලුවට යන්න ඕන මුල්ම පොයින්ට් එක තමා මෙයා කොහොමද එච්චර ගෙවන්නේ කියලා. Treasury Bills 15%යි, සාමාන්ය වාණිජ බැංකුවක් 20%යි. මූ කියනවා 45%දෙන්නම් කියලා! මෙතන අනිවාර්යෙන් මොකක් හරි බුලක් තියෙන්න ඕන!
හරි අපි හිතමු ඔයා ඒ risk එක අරන් සුරන් ගාව සල්ලි දැම්මා කියලා. ඔයා රුපියල් ලක්ෂයක් තැන්පත් කරපු ගමන්ම සුරන් ඔයාට රුපියල් 45,000ක් (45%) ප්රතිලාභ දෙනවා. ඒකෙන් ඔයා නියමට සතුටු වෙනවා. මොකද වෙන ආයෝජනයක් කලොත් ඔයාට ප්රතිලාභ ලැබෙන්න ආයෝජනය කල් පිරෙන්න ඕන. එත් මෙතනදි ඔයාට ක්ෂණික ප්රතිලාභයක් ලැබුනම ඔයා හොඳටම සතුටු වෙනවා.
හැබැයි ඔයා දන්නේ නෑ, ඔයාට ඒ 45,000 ලැබුනේ ඔයා තැන්පත් කරපු 100,000න් කියලා. ඊටපස්සේ සුරන් කියනවා ඔයාට තව හතරදෙනෙක් එක්කන් එන්න එයාලා deposit කරන සල්ලි වලින් ඔයාට තව කොමිෂන් එකක් දෙන්නම් කියලා. දැන් ඔයාට පට්ට හැපී. ගිහින් යාලුවොන්ට කියනවා මෙතන සල්ලි දාන්න කියලා. ඔයාට දැන් යාළුවොන්ගේ ඔලුව හෝදන්න ලේසියි මොකද ඔයා මේ අත්දැකීම අරන් නිසා. දැන් ඔයාගේ යාළුවො හතර දෙනා සල්ලි දානවා. සුරන් එයාලටත් 45% ගෙවනවා එයාලාගේ සල්ලි වලින්ම. දැන් යාලුවොත් හැපී. හැබැයි උන් දන්නෙත් නෑ සුරන් ඒ ප්රතිලාභ ගෙව්වේ උන් දාපු සල්ලි වලින් කියලා. ඒ යාළුවො හතර දෙනා තව හතරදෙනෙක් ගානේ ගේනවා. දැන් මේක පිරමීඩ් එකක් වෙනවා
එක්කෙනෙක්ගෙන් පටන් ගත්තේ, ඊටපස්සේ එක 4ක් උනා, ඊටපස්සේ 16ක් උනා, ඊට පස්සේ 64….ඔහොම ඔහොම වැඩි වෙනවා!
හරි එතකොට සුරන් මොකක්ද කරන්නේ? පොර මුකුත් කරන්න ඕන නෑ. මිනිස්සු සල්ලි තැන්පත් කරනවා එකෙන් 45% පොලි ගෙවනවා, තව පොඩි කොමිෂන් එකක් ගෙවනවා. ඉතුරු සල්ලි පොර ගන්නවා. මේකට අලුතෙන් අලුතෙන් තැන්පත්කරුවෝ එනකම් පොර මේ ගේම් එක ගහවි. එහෙම වෙනවා අඩු කියලා තේරුනොත් පොර කරන්නේ සල්ලි ටික එකතු කරගෙන රට පනින එක
මේක ලංකාවේ මීට කලින් වෙලා තියෙනවා! දැන්වත් අහු වෙන්න එපා!!
දෙවෙනි ponzi scheme එකේ වෙන්නෙත් මේ වගේම දෙයක්. පොඩි වෙනසයි තියෙන්නේ, මේකේ මුලින්ම සල්ලි තැන්පත් කරපු අයට ලොකු ප්රතිලාභයක් ගෙවනවා පස්සේ සල්ලි තැන්පත් කරන අයගෙන්. උදාහරණයක් විදියට මම සල්ලි තැන්පත් කරාම 15% return එකක් දීලා, මම අලුතෙන් ගේන අය තැන්පත් කරන ඒවාගේ වටිනාකමට මට තව 20% ගෙවනවා. මේකත් උන්ට දිගටම කරන්න පුළුවන් අලුතෙන් එවුන් සිස්ටම් එකට එනකල්! අලුතෙන් එවුන් එන්නේ නැති උනාම තමා හිර වෙන්නේ
මේක ලෝකේ පුරාම වගේ වෙලා තියෙනවා. ඔය අතරින් නමක් තියෙනව අමතක නොවෙන, ඇමරිකාවේ Bernie Madoff. පොර මෙහෙම ponzi scheme එකක් කරලා ඩොලර් බිලියන 65ක් වංචා කළා. ඩොලර් බිලියන!!!! ඒ දවස්වල ලංකාවේ නිෂ්පාදනය තිබුනෙත් ඩොලර් බිලියන 70ක් විතර. ඉතින් හිතා ගන්න පුළුවන් නේ
කොහොමද ඉතින් මේවයින් බේරෙන්නේ
සිම්පල්!! දන්නේ නැති මගුල් කරන්න යන්න එපා!!
කවුරුහරි යාලුවෙක් මෙහෙම proposal එකක් උස්සන් ආවොත් හොඳට study කරලා බලන්න. කොහොමද ඔය කියන තරම් ප්රතිලාභ ගෙවන්නේ කියලා. බලන්න ඒක ලියාපදින්චි කරලද මහ බැංකුව යටතේ කියලා. ඉන්න අධ්යක්ෂක මණ්ඩලය කව්ද බලන්න! හරි හමන් වෙබ් සයිට් එකක්, ඊ මේල් ඇඩ්රස් තියෙනවද, ඉන්වෙස්ට් කරන ක්රම පැහැදිලිව කියල තියෙනවද බලන්න. කිසිම වෙලාවක ඔයාගේ පෞද්ගලික තොරතුරු දෙන්න එපා
කොහොමත් මම හැමදාම කියන්න වගේ අපි හරි ආත්මාර්ථකාමී ජාතියක්. එහෙම තියෙද්දී තව කෙනෙකුට මෙච්චර ප්රතිලාභ අරන් දෙන්නේ ඇයි මේ යාලුවෝ වද වෙන්නේ කියල හිතන්න!!!
එක එක බයිලා කියාගෙන ඒවි. මේක ඩුබායි වලින් කරන්නේ. ඩොලර් වල ඉන්වෙස්ට් කරන්නේ, ලොක්කෝ ඉන්නේ ඇමරිකාවේ !! ඔය බයිලා වලට අහු වෙන්න ව්පා! හැම රෙද්දම google search කරන එකේ මේවත් බලන්න ඔය proposal ගැන internet එකේ කියවන්න!! දාර බොරු කියන්නේ! Social Media Influencers නෙවෙයි මොකා කිව්වත් හොඳට කල්පනා කරලා ආයෝජනය කරන්න. මේ ඔයාගේ සල්ලි!!!